Thí nghiệm vui với tinh thể

[Bo_2Q]

Bài hướng dẫn cách làm tinh thể CuSO4 một cách đầy đủ cho các bạn, ai có câu hỏi thắc mắc trong quá trình làm thì cứ post nhé


1. Cơ sở lý thuyết
Khi dung dịch bão hòa ở một nhiệt độ cao được để nguội dần thì độ tan sẽ giảm dẫn đến hiện tượng kết tinh và ta thu được tinh thể.
Hình dáng, màu sắc, kích cỡ của tinh thể thu được phụ thuộc vào bản chất của chất đem hòa tan thành dung dịch, nhiệt độ trong quá trình làm nguội, thời gian và điều kiện nuôi mầm tinh thể ...
Ví dụ: Tinh thể của K4[Fe(CN)6]


Tinh thể của NiSO4


Tinh thể của K2Cr2O7




Tinh thể của phèn nhôm



Tuy nhiên trong số các chất này thì ta nên chọn chất dễ tạo tinh thể, tinh thể hình thành nhanh, tinh thể bền để bảo quản được, hóa chất không khó kiếm và không độc hại. Sau khi cân nhắc và tham khảo thì mình xin giới thiệu đến các bạn quá trình làm tinh thể CuSO4. Sau khi thuần thục với thí nghiệm này các bạn có thể áp dụng và tự nghiên cứu thêm với nhiều loại chất khác





2.Chuẩn bị và thao tác tiến hành

Nguyên liệu
_ Đồng Sulfat có bán tại các cửa hàng hóa chất dưới dạng CuSO4.5H2O (do CuSO4 khan hút ẩm mạnh khó bảo quản nên không có bán dạng khan trên thị trường) với giá khoảng 130k VND/kg (loại hóa chất tinh khiết 99%). Các bạn chỉ cần một lọ 0.5 kg là đã có thể làm thoải mái rồi
_ Cốc chia độ. Nếu không có thì các bạn có thể thay thế bằng cốc thủy tinh trong nhưng sẽ vất vả hơn trong việc xác định thể tích nước cần dùng

_ Đèn cồn, kiềng đun, lưới tản nhiệt và que/đũa khuấy

Nhin chung cả hóa chất và đồ thí nghiệm tốn khoảng 120k, giá thành tương đối bình dân

Tiến hành
_ Đầu tiên là pha một dung dịch bão hòa của CuSO4 ở nhiệt độ cao. Như lần trước trên TV mình có nói là dùng nước sôi rồi hòa tan CuSO4 vào nhưng thực sự đấy không phải là một biện pháp tốt vì nước sôi ta đun xong là khoảng 90 độ C chỉ cần để ra ngoài khoảng 1-2 phút thì hạ rất nhanh xuống còn khoảng 70 độ C (mình nói thế trên TV vì thời gian có hạn, đơn giản được phần nào thì đơn giản đi theo yêu cầu). Cách tốt nhất là chúng ta sử dụng kiềng đun và đèn cồn. Lấy khoảng 300 ml nước (ít quá thì khó quan sát tinh thể) cho vào cốc chia độ rồi đun bằng đèn cồn đồng thời cho dần CuSO4 vào kết hợp quấy đều. Khi nước có dấu hiệu sắp sôi mà thấy lượng bột CuSO4 cho vào vẫn còn cặn ở đấy cốc thì dừng lại không cho thêm nữa, dùng đũa quấy tới khi tan hết sạch thu được dung dịch xanh nước biện đậm và không có cặn thì tắt đèn cồn.

_ Như vậy ta đã chuẩn bị xong một cốc dung dịch bão hòa CuSO4 ở khoảng 90 độ C. Trên lí thuyết ta có thể tạo một điểm bám cho tinh thể bằng chỉ buộc vào một đầu treo ngang cốc rồi thả ngập trong dung dịch



(Hình mang tính minh họa về cách làm, ảnh trên là quá trình nuôi kết tinh từ phèn nhôm)

Tuy nhiên CuSO4 là một chất rất dễ kết tinh, bạn không cần phải làm như trên thì sau khoảng 1 ngày sẽ tự nó xuất hiện một lớp tinh thể bám ở đáy cốc.

_ Lưu ý không nên sốt ruột khi làm nguội dung dịch. Bạn cần nhớ là việc làm nguội dung dịch diễn ra càng chậm thì các bạn sẽ càng thu được tinh thể có kích thước lớn. Nếu bạn cho vào tủ lạnh hay dùng nước mát làm lạnh đột ngột thì trong cốc của chúng ta sẽ kết tinh ngay ra CuSO4 nhưng ở dạng bột vụn
_ Quá trình tạo dung dịch bão hòa ở nhiệt độ cao rồi đợi nguội từ từ để kết tinh có thể lặp đi lặp lại nhiều lần tới khi thu được mẫu tinh thể ưng ý
_ Các tinh thể CuSO4 chỉ tốn khoảng 1 ngày để kết tinh phần lớn ở đáy cốc tuy nhiên các bạn sẽ để ý thấy những viên này bề mặt còn bị lỗi rất nhiều (không mịn, bóng). Muốn bề mặt viên tinh thể đẹp hơn thì các bạn hãy để im cốc dung dịch và đợi thêm trong khoảng 1 tuần để các vết rỗ trên bề mặt tinh thể được nó kết tinh vào và tự sửa chữa
_ Các bạn có thể để ý thấy là trên các viên tinh thể to ở dưới đáy bị phủ một lớp tinh thể li ti phía trên. Lớp tinh thể li ti này đã cản trở việc lớn lên của các tinh thể to mà no che đi phía dưới. Nguyên nhân là do khi để nguội dung dịch thì bề mặt của dung dịch tiếp xúc với không khí luôn nguội nhanh nhất nên sẽ xuất hiện các lớp tinh thể nhỏ thành từng mảng nổi trên bề mặt. Đây chính là loại tinh thể ta không mong muốn (do ở bề mặt bị làm lạnh nhanh nên tinh thể là loại nhỏ, xấu). Các mảng tinh thể này kết dính dần với nhau thành một mảng lớn trên bề mặt rồi chìm dần xuống che lên các tinh thể to ở dưới (loại tinh thể mà chúng ta muốn, được hình thành bên trong lòng dung dịch). Để tránh được hiện tượng này cần sự cần mẫn hớt lớp bám này đi, công việc khá khó khăn, trong một vài lần đầu làm bạn có thể bỏ qua thao tác này. Bạn chỉ nên làm nếu đòi hỏi một tinh thể hoàn hảo

(Hình minh họa thao tác và các lưu ý khác mình sẽ viết nốt vào tối nay)

[nguyên]

em thử làm tinh thể từ đường nhưng không để được lâu nhìn cũng đẹp lắm . em không bỏ chỉ mà bỏ nguyên cả cây kim vô luôn nó cũng dính vào thật nhưng mất luôn cây kim vì gỡ ra nó bể nát hết

[Bo_2Q]

[Bo_2Q]

Xin chào cả nhà

Chương trình phát sóng đã lâu mà do bận nhiều việc nên đã nhiều lần em lỡ hẹn với cả nhà 2 tháng nay. Nay em đã xin được băng của bên VTV2 và đã cut đoạn chính để post lên cho cả nhà xem, đặc biệt là các anh chị đang học tập và làm việc ở nước ngoài. Bên cạnh đó topic này cũng sẽ được phát triển để thảo luận về chủ đề tinh thể cho các bạn quan tâm. Topic cũ tạm bợ về chủ đề này sẽ được move bài viết sang đây và quote các thắc mắc lại

Thân ái!

P.S. Do em dẫn link youtube vào bài viết nên không đánh chữ được, đành phải post bài riêng

[chemistrybook]

Cho em hỏi một tí nha! Em đã từng làm tinh thể CuSO4 rồi, nhưng có một điều em thấy rất lạ, ở nhà ko có cốc thủy tinh nên em đã đổ đung dịch CuSO4 vào chén sứ. Nhưng kì lạ là dung dịch có màu xanh dương lại chuyển sang mày xanh lá cây. Sau đó em lại đổ vào ly nhựa. Thì màu xanh lá cây vẫn còn và trong suốt quá trình kết tinh thì dung dịch CuSO4 có màu xanh lá cây hệt như dung dịch CuCl2. Nhưng nó ko ảnh hưởng gì tới việc hình thành tinh thể, nên sau vài ngày thì có tính thể CuSO4 kết tinh. Còn dung dịch thì có màu xanh lá cây. Nên em muốn hỏi là tại sao dung dịch nó lại bị chuyển thành màu xanh dương như thế? KO bik có fai là do phản ứng hóa học hay ko?( Các dụng cụ của em đều sạch sẽ hết, ko có bị dơ)các anh chị giải thích cho em dùm với!

[Bo_2Q]

Trước tiên muốn có vài lời với cả nhà. Do chế độ mặc định của diễn đàn sẽ sắp xếp bài viết trước lên trên bài viết sau nên em không thể move đơn thuần các bài viết topic cũ sang đây vì nó sẽ chèn mất post video clip. Vì thế em đã quote lại bài viết của tất cả mọi người với tên người viết rõ ràng và nhóm theo chủ điểm thảo luận. Làm thế này có hơi thiệt về số lượng bài viết và số lần cảm ơn cho một số thành viên nhưng không đáng kể. Mong mọi người thông cảm và tiếp tục đóng góp cho topic

Nguyên văn bởi Nguyen Thi Minh Trang

cho em hỏi treo sợi chỉ làm gì ạ? em vẫn ko hiểu!!!

C.H.V đã trả lời

Nguyên văn bởi C.H.V

Treo sợi chỉ để tạo mầm kết tinh, muối CuSO4 bám vào, lúc đầu tạo những tinh thể nhỏ, từ tinh thể đó dần dần sẽ lớn dần và sợi chỉ của bạn treo sẽ dính vào giữa tinh thể.
Thân

quangkh đã trả lời

Nguyên văn bởi quangkh

Cách dùng sợi chỉ sẽ cho tinh thể màu xanh . Ngoài ra trên mạng còn chỉ một cách khác là dùng vỏ trứng gà để kết tinh đồng lúc này tinh thể sẽ giống pha lê (trong suốt) nhưng nhỏ

jun yun ho đã hỏi

Nguyên văn bởi jung yun ho

các anh chị ơi,nếu làm bằng dd NaCl thì có làm giống CuSO4 không?

tieulytamhoan đã trả lời

Nguyên văn bởi tieulytamhoan

Kết tinh từ dung dịch NaCl chưa bão hòa ở nhiệt độ phòng (100 ml dung dịch NaCl mất khoảng 1 tuần) bảo đảm tinh thể to, trong suốt.

Cách dùng sợi chỉ chẳng qua là làm theo kiểu kết tinh đường phèn thôi, dùng mầm dị thể đó mà.

quangkh đã trả lời

Nguyên văn bởi quangkh

Tinh thể NaCl sẽ ra hình lập phương nhưng Đồng sunfat kết tinh ra tinh thể trong suốt hình trụ đẹp hơn ( nhưng lại nhỏ) . Anh biết cách nào tăng kích thước tinh thể không?

tieulytamhoan đã trả lời

Nguyên văn bởi tieulytamhoan

Bạn thích dạng hình gì thì tùy thôi nhưng theo tui thấy thì làm từ NaCl dễ và rẻ hơn ^^

Muốn tăng kích thước tinh thể thì phải nuôi nó lớn từ từ. Muốn nó lớn thì phải giảm sự cạnh tranh kết tinh ra tinh thể bằng cách hạn chế tối đa số lượng mầm tạo thành và 1 điều không kém quan trọng là tốc độ kết tinh chậm. Túm cái váy lại là bạn phải điều khiển tốc độ tạo mầm và tốc độ kết tinh thật khéo léo (cụ thể tối nay mình post tiếp hoặc sẽ thẻo luận sau. Giờ mình có việc phải đi rồi. Thông cảm nhé.

Bạn làm thừ dd NaCl trước tự khắc bản thân sẽ hiểu mình phải làm gì
Good luck!

trongunhuheo đã hỏi

Nguyên văn bởi trongunhuheo

mình cũng có xem,nhưng hok biết ngoài sữ dụng kim nối vào sợi chỉ,mình dùng khung hình khác...cho nó có hình dạng,thế có được không?

minhduy2110 đã trả lời

Nguyên văn bởi minhduy2110

Cái kim sợi chỉ, hay bất cứ vật thể nào khác nhỏ con trong 1 dung dịch quá bão hòa chỉ đóng vai trò làm trung tâm kết tinh thôi. Nếu ko dùng kim chỉ thì có thể thả vài hạt cát nhỏ vào đáy cốc cũng được, chỉ có cái dùng sợt chỉ buộc cái kim thì lúc tinh thể hình thành rồi ta dễ lấy ra hơn mà thôi.

Tinh thể này ko tự kết tinh theo khung hình có sẵn được đâu em!

[Bo_2Q]

Nguyên văn bởi pducanh

Tối nay mình có xem trên VTV2, trương trình FAQ có hướng dẫn làm tinh thể từ đồng sunfat.
Chương trình ngắn quá mình xem chưa kỹ. rất mong được các bạn hướng dẫn chi tiết thêm. Mình muốn hỏi là mua đồng sunfat ở đâu? Ngoài đồng sunfat và đường ra, cho mình biêt thêm có thể tạo tinh thể từ những loại nguyên liệu nào khác không?
cảm ơn, rất mong được hồi âm từ các bạn

minhduy2110 đã trả lời

Nguyên văn bởi minhduy2110

1- Đồng Sunfat để làm tinh thể thì có thể mua buôn tại các cửa hàng hóa chất ứng dụng cho rẻ. Ngoài ra CuSO4 còn là thành phần để điều chế thuốc trừ sâu Boóc đô, nên mình nghĩ tại 1 số cửa hàng thuốc bảo vệ thực vật sẽ bán.
Ngoài ra, nếu tại Hà Nội bạn có thể đến cửa hàng Hóa học & ứng dụng tại Lê Thánh Tông đối diện khoa Hóa ĐH-KHTN Hà Nội.

2-CuSO4 và Đường là 2 chất dễ tìm, tất nhiên có thể tạo tinh thể với những chất khác được. Ngày xưa mình đã nghĩ đến phèn chua (phèn nhôm), nhưng chưa có điều kiện thử, bạn có thể thử làm xem hiện tượng thực tế khi kết tinh phèn nhôm ra sao. Nếu muốn add màu cho phèn nhôm có thể kết tinh nó chung với phèn Crom - 2 chất này đồng hình.

khacdat1994 đã trả lời

Nguyên văn bởi khacdat1994

Các bạn ơi mình có cách để điều chế CuSO4, các bạn tham khảo xem có được không nhé!
- Kiếm 1 cái cốc thủy tinh cho axit H2SO4 loãng vào đó.
- Lấy 1 nguồn điện khoảng 5v nối vào hai đầu dây dẫn hai mảnh đồng đã cạo sạch.
- Cho dây dẫn vào cốc, đợi 1 lúc sau sẽ thấy màu xanh lam xuất hiện.
- Sau 1 lúc các bạn phải vuốt bỏ lớp đồng bám vào cực đồng
- Cứ tiếp tục làm sẽ đựoc, sau đó đem cô cạn dung dịch
được thì cám ơn mình cái nhé!
Email:khac_Dat_fpt@yahoo.com

Thiên Thần Hóa Chất đã trả lời

Nguyên văn bởi Thiên Thần Hóa Chất

Sao đồng sunfat em mua ở chợ Kim Biên người ta chỉ bán chất rắn màu xanh nước biển, mà có loại đồng sunfat khan (màu trắng), mấy anh chị giúp em mua ở đâu có loại khan. Đồng sunfat ở chợ Kim Biên em làm thí nghiệm, em thấy nó ko phản ứng với sắt, không có màu đỏ gạch bám ở ngoài. Tại sao? mấy anh chị giúp em. Thanks

anhnguyet đã trả lời

Nguyên văn bởi anhnguyet

trên thị trường bán CuSO4.5H2O màu xanh dương, em muốn có CuSO4 khan màu trắng thì phải đun nóng cho tách H2O ra.(đun đến khi nào em thấy trắng hoàn toàn thì OK, sau đó muốn bảo quản thì đặt trong bình hút ẩm, chứ không CuSO4 lại "hớp" nước trong không khí đó.
Em thả cây đinh sắt vào nhớ lau đi (để loại lớp dầu người ta bôi vào để khỏi gỉ), hoặc chà giấy nhám (để có Fe nguyên chất không bị lẫn gỉ sắt), tiến hành phản ứng.
Nếu tới đây vẫn không thấy gì nữa thì đun nóng hỗn hợp phản ứng.
Tiếp tục không thấy phản ứng, thì chịu khó ghé mấy cửa hàng hóa chất trên đường Tô Hiến Thành Q10, bảo đảm OK

[Bo_2Q]

Nguyên văn bởi nguyenquocbao1994

Ai cũng biết CuSO4 có màu xanh dương,nếu có thể làm pha lê thì rất đẹp. Tất nhiên là ko giống thật được.
Bạn có thể làm được một "viên pha lê" cho riêng bạn chỉ trong vài ngày thôi. Bằng cách "nuôi" những tinh thể đồng sunfat màu xanh ngọc pha lẫn tí màu của sương mờ (rất đẹp đấy) bên trong vỏ trứng, bạn có thể tạo ra một viên pha lê của riêng bạnPha lê là một dạng đá chứa tinh thể. Bình thường, phải đến hàng triệu năm nước chảy, khoáng chất mới lắng đọng thành pha lê.
Độ khó: Trung bình
Thời gian yêu cầu: 2-3 ngày


VÀI THỨ CẦN THIẾT:
1. Một quả trứng
2. Nước nóng
3. Đồng sunfat

LÀM THẾ NÀO ĐÂY?
1. Đầu tiên, bạn cần phải chuẩn bị một vỏ trứng. Một tí tinh thể pha lê tự nhiên tồn tại dưới hình thức một loại kháng chất. Đối với việc này thì khoáng chất là canxi cacbonat của vỏ trứng. Gõ thật cẩn thận để quả trứng nứt ra, bỏ trứng đi và giữ lại lớp vỏ. Rửa sạch vỏ trứng. Bạn nên xén thẳng nơi vết nứt để được hai nửa vỏ. Hoặc bạn cũng có thể xoay phần đầu của lớp vỏ, để có được những tinh thể pha lê hình quả bóng.
2. Trong một vật chứa khác, pha đồng sunfat với một phần tư cốc nước nóng. Số lượng đồng sunfat không cần phải chính xác. Bạn cần phải khuấy cho đến khi đồng sunfat không thể hoà tan được nữa. Nhiều hơn thế thì không tốt đâu! Sẽ còn dư lại một ít nguyên liệu rắn khi dung dịch được bão hoà.
3. Rót dung dịch đồng sunfat vào trong vỏ trứng.
4. Đặt vỏ trứng vào một nơi nào đó để nó có thể tồn tại mà không bị xáo trộn trong 2-3 ngày. Bạn cũng có thể đặt vỏ trứng vào trong một vật khác để nó không bị ngã.
5. Quan sát tinh thể pha lê của bạn mỗi ngày nhé! Pha lê sẽ xuất hiện vào cuối ngày đầu tiên và sẽ trở nên "cứng cáp" hơn sau ngày thứ hai hoặc thứ ba.
6. Bạn có thể lấy dung dịch ra và để "pha lê" của bạn khô sau một vài ngày. Hoặc bạn có thể để dung dịch tự bay hơi (mất đến một hoặc hai tuần lận đó)

LƯU Ý:
1. Tăng nhẹ nhiệt độ sẽ tạo ra hiệu quả tuyệt vời với lượng đồng sunfat (CuSO4.5H 2O) đã hoà tan.
2. Đồng sunfat gây hại nếu nuốt nhầm, và gây kích thích da và màng nhầy. Nếu tiếp xúc trực tiếp, cần phải rửa ngay với nước. Nếu nuốt nhầm, phải truyền thêm nước và đến bác sĩ ngay.
3. Tinh thể đồng sunfat có chứa nước, vì thế, nếu bạn muốn giữ những 'viên pha lê" đó, thì cần phải cất nó trong một vật chứa có nắp đậy. Nếu không, nước sẽ bay hơi dần đi. Phấn xám (hoặc xanh lục) sẽ khô cạn lại dưới hình thức của đồng sunfat.
4. Tên cũ của Đồng (II) sunfat là đồng sunfat.
5. Đồng sunfat được lấy từ lớp mạ đồng, thuốc dành cho bệnh thiếu máu, trong thuốc diệt tảo và nấm, trong sợi vải công nghiệp, và chất bảo quản thực phẩm.

Tham khảo : hoahocvietnam

hank_chou đã hỏi

Nguyên văn bởi hank_chou

Bạn ơi, thế sau khi cái tinh thể hình thành thì bên ngoài là lớp vỏ trứng đã thủng 1 lỗ à ( các lỗ mình đã đục ra để cho dd vào ý)..bạn có thể hướng dẫn cụ thể hơn không? Cám ơn nhiều

[Poseidon292]

Các pác cho em hỏi, Dùng đường thay CuSO4 thì khả năng kết tinh có được như CuSO4 không.
Dùng đường thì viên tinh thể có to được không.

[NgonUtDoi]

bạn ơi , mình muốn làm một viên tinh thể "Tinh thể của K4[Fe(CN)6]","Tinh thể của NiSO4" thì lấy nguyên liệu là gỉ ? Cách làm tương tự như CUSO4 hả ????